In mijn eerdere blogs over afwijsbrieven en hoe je je manuscript het beste kunt aanbieden bij uitgeverijen schreef ik dat de kans dat je wordt opgepikt uit de slushpile erg klein is. Maar wat is de slushpile nou precies? In dit blog beantwoord ik veelgestelde vragen over de slushpile en ongevraagde manuscripten.

Inhoudsopgave:

Wat is de slushpile?
Hoe werkt de slushpile?
Leest de uitgever mijn hele manuscript?
Hoe weet ik of mijn manuscript goed genoeg is?
Waar moet ik (mijn manuscript) aan voldoen om uitgegeven te worden?
Waarom wordt mijn manuscript afgewezen?
Hoe vergroot ik mijn kansen?
Hoe til ik mijn manuscript naar een hoger niveau?

1 Wat is de slushpile?

Uitgeverijen krijgen dagelijks één of meerdere manuscripten opgestuurd van schrijvers die hun werk graag willen uitgeven. De stapel waar deze manuscripten op belanden wordt de slushpile genoemd. Alle manuscripten die hierin terechtkomen zijn ‘ongevraagd’ opgestuurd, meestal door mensen die nog niet eerder iets hebben uitgegeven. 

Ongevraagde manuscripten verschillen daarmee van de manuscripten die door agenten worden getipt. Deze categorie heeft namelijk al een voorselectie gehad. Buitenlandse boeken zijn al uitgegeven of aangekocht en binnenlandse manuscripten hebben het kwaliteitsstempel van het agentschap. Er is dus een externe partij die literaire en commerciële potentie in het boek ziet. 

Agenten weten daarnaast precies welk manuscript in de smaak kan vallen bij welke uitgeverij. Dit gaat bij ongevraagde manuscripten nogal eens fout. Een kinderboekenuitgever heeft niets aan een culinair boek en een uitgever die gespecialiseerd is in thrillers zal je chicklit zonder te lezen afwijzen. Nu hebben veel uitgevers een vrij breed fonds, maar het is verstandig goed uit te zoeken waar je je manuscript wel en niet heen kan sturen. 

2 Hoe werkt de slushpile?

Voordat een manuscript in de slushpile belandt, wordt het ingeboekt in de computer. Een uitgever probeert altijd binnen drie maanden te laten weten of je wordt uitgenodigd voor een gesprek of niet. In sommige gevallen wordt er een voorselectie gemaakt door een redacteur op basis van je cv (je schrijfcarrière), de rest komt op de beruchte slushpile. De manuscripten die eruit zijn gevist worden door de redacteur bekeken, de rest vaak door een stagiair.

Sommige schrijvers zijn geschokt als ze horen dat hun manuscript misschien ‘slechts’ door een stagiair wordt bekeken. Ze hebben er maanden of jaren aan gewerkt! Ik snap die gedachte, maar wil daar wel aan toevoegen dat als een stagiair je manuscript al niet goed genoeg vindt, de lezer dat waarschijnlijk ook niet vindt. Overigens zijn stagiairs vaak extra gemotiveerd om de nieuwe Harry Potter tussen de inzendingen te ontdekken! Heb dus vertrouwen in jezelf en je manuscript. Een goed verhaal zal worden opgemerkt.

Vervolgens volgt ofwel een afwijzing ofwel een uitnodiging om eens kennis te maken. In beide gevallen zijn er meerdere mogelijkheden. Je kunt een standaardafwijzing krijgen of je kunt een onderbouwde afwijzing krijgen. Het laatste is vrij zeldzaam en dus eigenlijk al een heel goed teken. Je komt dan in de buurt van een uitnodiging. Waarop afwijzingen precies gebaseerd zijn, kun je lezen in mijn eerdere blog.

Ontvang je een uitnodiging, dan wil de uitgever in eerste instantie vooral peilen of je de gunfactor hebt en of hij een profschrijver in je ziet. Het is geen garantie dat hij je manuscript wil uitgeven, maar die kans is natuurlijk zeker aanwezig!

3 Leest de uitgever mijn hele manuscript?

Nee, een uitgever leest doorgaans niet je hele manuscript. Alleen als je wordt uitgenodigd op gesprek kun je ervan uitgaan dat een redacteur op z’n minst een flink stuk heeft gelezen. Bij afwijzingen ligt dat anders en is het gelezen aantal pagina’s afhankelijk van de kwaliteit van je tekst. 

Is je tekst bijna onleesbaar omdat er veel fouten in staan, dan haakt een redacteur hoogstwaarschijnlijk af na de eerste pagina. Is er een probleem met je plot (dat blijkt uit de synopsis), dan worden er misschien 5-10 pagina’s gelezen. Heeft je manuscript potentie, dan kun je rekenen op 10-30 pagina’s.

Dat lijkt weinig, maar redacteuren zijn de hele dag met teksten bezig en zien dus al heel snel of een manuscript goed genoeg is en in het fonds past. Tegelijkertijd zijn ze zich er ook van bewust dat sommige verhalen trager op gang komen en daar houden ze dus ook rekening mee.

4 Hoe weet ik of mijn manuscript goed genoeg is?

Dit is een van de lastigste dingen om te bepalen. Hoe kom je erachter of je manuscript goed genoeg is? Er zijn enkele punten waar je op kunt letten, maar uiteindelijk bekijk je je eigen manuscript altijd door een filter. Het grote plaatje zit namelijk al in je hoofd.

Laat je tekst dus door andere mensen lezen. Zoek mensen die zelf ook schrijven, zodat ze weten waar ze op moeten letten. Vraag liever geen feedback aan je directe omgeving, zoals je partner, ouders of vrienden. De kans dat ze je gevoelens niet willen kwetsen en dus misschien niet helemaal eerlijk zijn in hun oordeel is aanwezig.

Een andere optie is om je tekst door een freelance redacteur te laten beoordelen. Een redacteur kan vaak al aan de hand van een paar pagina’s zien welke problemen zich voordoen in je tekst en geeft je vervolgens tips om die op te lossen.

Onder punt 8 in dit blog staan tips om je manuscript naar een hoger niveau te tillen.

5 Waar moet ik (mijn manuscript) aan voldoen om uitgegeven te worden?

De inhoudelijke kwaliteit van je manuscript en je schrijfstijl zijn niet het enige waar een uitgever naar kijkt, maar wel het belangrijkste. De checklist hieronder kun je gebruiken om te bepalen of jouw manuscript er klaar voor is om opgestuurd te worden naar een uitgever.

• Zorg ervoor dat je verhaal spannend is, ook als je geen thriller schrijft.
• Gebruik naast spanning ook voldoende rustmomenten, zodat de lezer op adem kan komen.
• Maak gebruik van een sterk plot. Verdiep je in de technische kant van een plot: hoe zet je een plot in elkaar? Hoe maak je gebruik van plotwendingen?
• Geef niet te veel uitleg en informatie in het begin, maar bouw het stukje bij beetje op.
• Zorg dat je hoofdpersonen iets te verliezen of te winnen hebben. Als dat niet zo is, is het moeilijker voor je lezers om met je hoofdpersonen mee te leven.
• Gebruik niet te veel of te weinig omschrijvingen. Het is belangrijk dat je lezer weet waar een scène zich afspeelt. Maar omschrijf je de omgeving te veel, dan wordt je verhaal langdradig.

6 Waarom wordt mijn manuscript afgewezen?

De pijnlijke waarheid is dat veel manuscripten die worden opgestuurd naar uitgevers onder de kwaliteitsnorm liggen. Daarnaast is niet elk manuscript geschikt voor het grote publiek.

Een afwijzing kan dus meerdere redenen hebben: 

• De literaire kwaliteit is te laag. Hieraan kun je werken door veel te oefenen.
• Het plot zit niet goed in elkaar. Hierin kun je jezelf trainen door veel te lezen, plots van boeken die je goed vindt uit te pluizen of een cursus te volgen.
• Het onderwerp is ‘ongeschikt’. Dit zie je veel bij non-fictie. Bijvoorbeeld mensen die schrijven over het verloop van hun ziekte. Deze boeken verkopen niet als er onvoldoende afstand wordt genomen.
• Het genre is ‘ongeschikt’. Sommige Amerikaanse trends hebben geen afzetmarkt in Nederland, zoals Young Adult-sciencefiction. Deze genres worden ook hier gelezen, maar dan vaak in het Engels.
• Je boek past niet in het fonds. Als je een verkeerd genre opstuurt naar een uitgever zal hij je manuscript niet eens openslaan. Er bestaat dan altijd een kans dat je manuscript ergens anders wel past.
• Je boek is niet commercieel genoeg. Uitgevers nemen risico met een debuut en willen dat risico zo laag mogelijk houden. 
• De hype is voorbij. Het is altijd riskant om trends te volgen in het boekenvak, omdat ze ontzettend snel veranderen. Als je een nieuwe trend ontdekt, is de uitgever alweer met iets anders bezig. 
• Je boek heeft geen vernieuwende invalshoek of er zijn al veel boeken over je onderwerp verschenen. Een uitgever gaat minder snel voor een bepaald type verhaal als er al een soortgelijk boek in het fonds zit. Het moet dus wezenlijk verschillen van wat er al is.

Van afwijzing naar succes: een hart onder de riem

Bedenk je ook dat J.K. Rowling tientallen keren is afgewezen voordat Harry Potter werd uitgegeven. Daaruit moet je niet de conclusie trekken dat haar manuscripten niet goed genoeg waren, maar dat het gewoon ontzettend moeilijk is om op te vallen in de slushpile.

7 Hoe vergroot ik mijn kansen?

Hoe dan wel? Begin klein. Schrijf eerst korte verhalen en probeer die gepubliceerd te krijgen in literaire tijdschriften. Het financiële risico is voor een tijdschrift een stuk kleiner, waardoor beginnende schrijvers eerder kans maken. Ga daarnaast bloggen, zodat je naamsbekendheid opbouwt. Of probeer het eens via een literair agent.

Mocht je toch direct de gok willen wagen bij een uitgeverij, volg dan alle aanwijzingen en richtlijnen die op de website staan nauwkeurig op. Probeer niet op te vallen door je tekst te printen op parelmoerpapier en in een geparfumeerde envelop te steken. Stuur ook geen taart of fles drank mee. Of geld. Tijdens een van mijn stages kwam iemand haar manuscript persoonlijk langsbrengen in een prinsessenjurk. Iedereen vond het dolkomisch, maar uiteindelijk nam niemand haar schrijfambities serieus. Je schiet er dan niets mee op en in het ergste geval werkt het zelfs tegen je. 

Meer tips lees je in mijn eerdere blog: Je manuscript aanbieden bij een uitgeverij: hoe doe je dat (niet)?

8 Hoe til ik mijn manuscript naar een hoger niveau?

Hierboven gaf ik al aan waar je manuscript aan moet voldoen om op te vallen. Daarnaast kun je natuurlijk ook aan de tekstuele kwaliteit van je manuscript werken. Vaak is het lastig om je eigen fouten te zien. Laat daarom je tekst door anderen lezen of vraag een quickscan aan bij een freelance redacteur. Vraag op welke plekken zij je manuscript saai, langdradig, interessant en spannend vonden. Vraag waar ze moesten lachen of huilen en waar ze het misschien niet helemaal konden volgen.

Beide opties zijn een goed begin om je tekst naar een hoger niveau te tillen. Wil je eerst zelf aan de slag? Google dan eens naar veelvoorkomende fouten van beginnende schrijvers, daar is al een heleboel over gezegd en geschreven. Binnenkort schrijf ik hier ook een blog over, die zal ik hier dan linken! 

Maar zelfs met een lijstje met veelgemaakte fouten, blijft het lastig om die fouten daadwerkelijk in je eigen tekst te herkennen. Meestal hebben schrijvers een blinde vlek hiervoor. Leg je tekst dus een aanzienlijke tijd weg (1-2 maanden), print hem uit en probeer hem dan te lezen als een lezer zonder voorkennis. 

Een paar algemene tips:

• Gebruik geen clichés.
• ‘Show, don’t tell’.
• Schrijf niet te omslachtig.
• Gebruik geen woorden die je moet opzoeken in het woordenboek (de kans dat je deze woorden vervolgens verkeerd gebruikt is vrij groot).
• Pas op met bijvoeglijk naamwoorden en bijwoorden. Als je die veelvuldig gebruikt is de kans groot dat je aan het ’tellen’ bent in plaats van aan het ‘showen’. Daarnaast remt het de vaart van de tekst.

Heel veel succes en schrijf ze!

Verder lezen

Je manuscript aanbieden bij een uitgeverij: hoe doe je dat (niet)?
Wat afwijsbrieven echt betekenen
Zo verdubbel je jouw kans op publicatie (Schrijven Online)
The shocking truth about the slush pile (The Guardian)
10 gouden tips voor het schrijven en insturen van een manuscript (Uitgeverij Moon)