Romans over schrijverslevens combineren biografische elementen met literaire verteltechnieken. Ze zijn toegankelijker dan de soms zware non-fictiebiografieën, ze geven eerder een impressie dan een feitelijk overzicht van een leven. Je maakt daarmee op een persoonlijke manier kennis met de schrijvers omdat er een perspectief wordt gekozen en feiten worden weggelaten.

Hoewel ik graag biografieën lees, doe ik het eigenlijk niet veel en vaak. Liever grijp ik naar romans over schrijvers, denkers of kunstenaars. Hieronder deel ik mijn favoriete boeken in dit genre!

Soldaten huilen niet, Rindert Kromhout

In dit verhaal word je meegenomen in het leven van de familie van Virginia Woolf uit het perspectief van haar elfjarige neefje Quentin Bell. Kromhout weet het Engelse landschap en de kunstzinnige Bloomsbury Group beeldend tot leven te wekken. Een meeslepend, inspirerend en ontroerend YA-verhaal.

Flaptekst:
In de zomer van 1937 meldt Julian Bell, 21 jaar oud, zich aan bij de Internationale Brigades, om te gaan meevechten in de Spaanse Burgeroorlog. Julian is communist. Zijn jongere broer Quentin wil schrijver worden en heeft de beste leermeesteres die hij zich kan voorstellen: zijn tante, de schrijfster Virginia Woolf. In Soldaten huilen niet vertelt Quentin over de twaalf jaren die aan Julians vertrek vooraf gaan. Hij vertelt over Charleston, het fantastische huis op het Engelse platteland waar ze in 1925 zijn gaan wonen, en over de kleurrijke bewoners en bezoekers van dat huis. Het is een rijke, inspirerende wereld van schrijvers en schilders waar de kinderen in opgroeien – allemaal mensen die hun geheel eigen weg gaan, zonder zich iets aan te trekken van hoe het zogenaamd hoort of wat de buitenwereld vindt. Maar dan ineens is er de leugen die aan het licht komt, die ene onwaarheid van lang geleden – een leugen die enorme gevolgen zal hebben…

Soldaten huilen niet is het eerste deel in een trilogie. Het tweede en derde deel zijn: April is de wreedste maand (alternatieve titel: Anders dan wij) (2) en Vertel me wie wij waren (3).

The hours, Michael Cunningham  

Nog een boek met Virginia Woolf in de hoofdrol, maar dan net even anders. Dit meeslepende boek is indrukwekkend in elkaar gezet en wisselt verleden, heden en allegorie met elkaar af. 

Flaptekst:
In de ontroerende roman De uren worden de laatste dagen van Virginia Woolf voor haar zelfmoord in 1941 weerspiegeld in het leven van twee Amerikaanse vrouwen die proberen hun leven op eigen wijze zin te geven, niettegenstaande de verwachtingen van vrienden, geliefden en familie. Clarissa Vaughan is een uitgeefster die in het hedendaagse Greenwich Village woont. Als we haar leren kennen, koopt ze bloemen voor een feest dat ze geeft ter ere van haar vriend Richard, een doodzieke dichter die zojuist een belangrijke literaire prijs heeft gekregen. Laura Brown is een huisvrouw uit het Californië van vlak na de oorlog, die voor haar enige zoon zorgt en op zoek is naar een zinvol bestaan buiten haar verstikkende huwelijk. Op gepassioneerde en aangrijpende wijze beschrijft Michael Cunningham in De uren de dromen, verlangens en teleurstellingen van zijn personages.

Jij zegt het, Connie Palmen

In Jij zegt het reconstrueert Palmen het leven van Sylvia Plath door de ogen van Ted Hughes. Ze doet dit met een groot inlevingsvermogen en barmhartigheid. Ze veroordeelt Hughes niet zoals veel andere media hebben gedaan, maar dicht hem een genuanceerd gevoelsleven (en innerlijke strijd) toe.

Flaptekst:
Ted Hughes en Sylvia Plath vormen het beroemdste liefdespaar uit de moderne westerse literatuur. In Jij zegt het geeft Connie Palmen de in 1998 overleden Ted Hughes een stem. Ze laat hem terugkijken op zijn gepassioneerde huwelijk dat op 11 februari 1963 eindigt in de zelfmoord van zijn vrouw, en op zijn leven dat vanaf dat moment door deze dood wordt beheerst. In de talloze biografieën die van haar verschijnen krijgt zij de status van martelares, hij die van verrader en moordenaar, beschimpt door wildvreemden en aangeklaagd door mensen die hij als vriend beschouwde.
Op ingetogen, scherpzinnige wijze beschrijft Palmen de gedachten, angsten en bezweringen van de bruidegom, en de diep tragische band met de vrouw die zijn leven zou bepalen.
Jij zegt het is een aangrijpende roman over de liefde en de dood.

Een Mann, Rindert Kromhout

Meerdere kinderen van Thomas Mann zijn later ook schrijver geworden. Aan de ene kant vinden ze daardoor al jong een platform, maar aan de andere kant blijven ze hun leven lang in de schaduw van hun vader staan. In dit verhaal kijk je door de ogen van zoon Klaus, die al jong weet dat hij ook schrijver wil worden. Zijn hele leven blijft hij zich afvragen of hij wordt uitgegeven omdat zijn werk goed is of omdat hij de zoon-van is. 

Flaptekst:
‘Iemand zoals jij, Klaus, zal nooit in de schaduw van een ander staan.’ Klaus Mann, negentien jaar oud, denkt daar zelf behoorlijk anders over. Dat zijn prille schrijverschap voorlopig in de schaduw staat van zijn beroemde vader Thomas Mann, is tot daaraan toe. Maar waarom wijst Thomas hem als zoon, als mens af? Wat doet Klaus verkeerd? Een gesprek met zijn vader durft hij niet aan. Hij besluit hem een brief te schrijven, een openhartige, confronterende brief. De brief groeit uit tot een aangrijpende roman over een welgestelde familie van schrijvers en toneelspelers in het onrustige München aan het begin van de twintigste eeuw. Maar wie staat er nu eigenlijk in de schaduw van wie?

Andere delen in deze trilogie: En ik was zijn held (2) en De naam van mijn vader (3)

Wat we niet vertelden, Lara Prescott

Een indrukwekkend debuut met sterk oog voor detail dat goed in elkaar zit en haast leest als een thriller. Prescott geeft een inkijkje in het leven van Boris Pasternak en zijn maî­tres­se Olga, die samen het zojuist afgeronde boek Dokter Zjivago uitgegeven proberen te krijgen in het buitenland. Met alle gevolgen van dien. Tegelijkertijd zoomt ze in op wat er aan de andere kant van de oceaan gebeurt bij die CIA, die lucht heeft gekregen van de roman en hem als wapen Rusland in wil smokkelen.

Flaptekst:
1956. Boris Pasternak legt de laatste hand aan zijn roman Dokter Zjivago, wetend dat het Russische volk hem nooit zal kunnen lezen. De CIA wil het boek, op het hoogtepunt van de Koude Oorlog, inzetten als cultureel wapen. Voor deze missie worden twee secretaresses uit de typeklas van de CIA gehaald, de ervaren Sally en getalenteerde nieuweling Irina. Hun opdracht: de Russische editie koste wat kost Rusland in smokkelen en verspreiden. Geen gemakkelijke opdracht, maar ze mogen niet falen – dit boek kan de koers van de wereldgeschiedenis bepalen.

A ladder to the sky, John Boyne

Dit boek verschilt van de andere boeken die ik hier noem omdat beide hoofdpersonen fictief zijn en niet zijn gebaseerd op bekende schrijvers. In dit verhaal misbruikt een jonge, ambitieuze schrijver een gerenommeerd schrijver en maakt hem zijn leven daarmee afhandig. Hij verleidt hem om zijn levensverhaal te vertellen, schrijft dat vervolgens op, boekt er groot succes mee en ruïneert het leven van zijn inspiratiebron. Tragisch, keihard, wrang, maar ook prachtig verteld.

Flaptekst:
Overal zijn verhalen te vinden, als je maar goed genoeg zoekt. Het hoeven niet eens je eigen verhalen te zijn. Tenminste, dat is wat de aspirerende schrijver Maurice Swift al vroeg in zijn carrière besluit. Want ambitie heeft hij meer dan genoeg, schrijftalent op zich ook wel, maar door een jammerlijk gebrek aan inspiratie kent zijn schrijversdroom vooralsnog geen vliegende start.
Een toevallige ontmoeting met bestsellerauteur Erich Ackermann in een Berlijns hotel biedt hem de gelegenheid zichzelf in de wereld van de literatuur te lanceren. Erich is namelijk eenzaam, heeft een verhaal te vertellen en vindt in Maurice een gretig luisterend oor. De charme en attenties van Maurice maken hem blind voor de waarheid: hij had zijn verhaal beter voor zichzelf kunnen houden.
Verhalen maken Maurice beroemd maar ze zorgen er ook voor dat hij smeekt, steelt, leent en erger. Een ladder naar de hemel is een psychologisch kat-en-muisspel dat laat zien dat de wereld aan je voeten ligt als je bereid bent tot het uiterste te gaan.

Tegenspel, Floortje Zwigtman

In deze YA-trilogie kom je zijdelings in aanraking met het woelige leven van Oscar Wilde en het betoverende Londen uit een andere tijd. Je ziet het verhaal door de ogen van een jonge jongen die verzeild raakt in de kringen van de dandy’s en excentrieke kunstenaars.

Flaptekst:
Londen, november 1894. Na een lange zoektocht heeft Adrian eigenlijk gevonden wat hij zocht: zijn Grote Liefde. Hij kan niet geloven dat de rijke kunstschilder Vincent Farley tot over zijn oren verliefd op hem is. Maar algauw hangt er een donkere schaduw boven hun geluk. Wanneer de geheimen van Oscar Wilde en zijn vriendenkring, waartoe ook Vincent behoort, tijdens een rechtbankproces op straat komen te liggen, worden alle vriendschappen op de proef gesteld. Zo ook die van Vincent en Adrian… 

Kolja, Arthur Japin

Dit boek gaat niet over een schrijversleven, maar over de componist Tsjaikovski. Dat Japin een meesterverteller is bewijst hij weer in Kolja, waarin hij een andere tijd en cultuur zo levensecht en meeslepend neer weet te zetten dat het voelt alsof je erbij bent. 

Flaptekst:
Kolja is acht jaar oud en doofstom als de gebroeders Modest en Pjotr Iljitsj Tsjaikovski zich over hem ontfermen. Zeventien jaar lang trekken zij met hem op. Reizend door Europa bevrijden zij de jongen uit zijn isolement. 
Wanneer Pjotr Iljitsj in 1893 in Sint-Petersburg overlijdt, twijfelt Kolja, inmiddels 25, direct aan de officiële doodsoorzaak, cholera. De ware toedracht wordt angstvallig verzwegen, maar stilte kent voor een dove als Kolja geen geheimen. Drie dagen – tot de staatsbegrafenis – heeft hij om de waarheid te achterhalen. Maar terwijl Sint-Petersburg gonst van de geruchten, rijst de vraag of hij de Tsjaikovski’s, die hem leerden spreken, niet beter dient door nu te zwijgen.

Encore: twee prachtige boeken over boeken waar ik ook van heb genoten

De schaduw van de wind, Carlos Ruiz Zafón 

Ik ben altijd een echte anglofiel geweest. Boeken die zich afspelen in Groot-Brittannië hebben me daarom altijd meer getrokken dan boeken met zuidelijke landen als Spanje en Italië als decor, maar dit boek heeft me vanaf het begin tot eind (van de reeks) betoverd. 

Flaptekst:
In het oude centrum van Barcelona ligt het Kerkhof der Vergeten Boeken. Hoofdpersoon Daniel Sempere wordt door zijn vader, weduwnaar en boekhandelaar, meegenomen naar deze geheimzinnige, verborgen wereld van verhalen. Vanaf dat moment neemt Daniels leven een wending die hij niet had kunnen voorzien. Hij mag een boek uitkiezen en kiest De schaduw van de wind, geschreven door een zekere Julián Carax. Het boek laat hem niet meer los, ook al schudt de wereld tijdens het grauwe Franco-regime om hem heen op zijn grondvesten. Hij wil alles weten over het boek en de schrijver. En merkwaardigerwijs lijken alle mensen die hij ontmoet, ook de vrouwen op wie hij verliefd wordt, deel uit te maken van het grote spel waarvan het boek het middelpunt vormt.

De boekbinder, Bridget Collins

Een intrigerend verhaal over verboden liefde en verboden boeken. Een winnende combinatie!

Flaptekst:
Stel dat je verdriet kunt wissen. Stel dat je pijn kunt vergeten. Stel dat je een geheim kunt verbergen. Voor altijd! Emmett, een jonge boerenzoon, gaat in de leer bij een boekbindster. Zij weet dat hij de aangeboren gave heeft om herinneringen van mensen te wissen en in een boek vast te leggen. Een dergelijk boek kan zowel in goede als verkeerde handen vallen. Op een dag doet Emmett een verbijsterende ontdekking. In een kluis onder de werkplaats van zijn mentor ontdekt hij een boek met zijn eigen naam erop.
Een onvergetelijke historische roman die zich afspeelt in het Engeland van voor de industriële revolutie.

En dan nog even dit (een kritische noot)

Deze week verschenen twee artikelen, een beschouwing en een column, in de Volkskrant met een kritische noot op een gerelateerd genre, de zogenaamde ‘egofictie’ (niet mijn term) van millennialschrijvers als Niña Weijers, Daan Heerma van Voss, Thomas Heerma van Voss, Bregje Hofstede en Maartje Wortel. Schrijver die schrijven over hun eigen schrijverschap. 

Deze trend wil ik toch graag onderscheiden van de boeken over schrijvers die ik hierboven noem, waarin een auteur over een ándere, vaak bekendere schrijver schrijft en waarin de hoofdpersoon van het boek niet fictief is (maar wel gefictionaliseerd). Een inkijkje in het leven van Virginia Woolf, Thomas en Klaus Mann, Sylvia Plath of Oscar Wilde. Het vermeende probleem dat wordt aangehaald in de Volkskrant ontstaat wanneer schrijvers over anonieme of fictieve schrijvers schrijven, waardoor de personages overkomen als de schrijver zelf. Of dat voor de lezer nu zo interessant is, is maar de vraag.

Verder lezen
Mijn favoriete boeken van 2019
Tips voor langzame lezers
7 originele cadeaus voor lezers
12 kinderboeken die alle volwassenen gelezen moeten hebben (deel 1)
Waarom schrijven schrijvers zo graag over schrijvers (de Volkskrant) 
Schrijven over schrijverschap is creatiefloos (de Volkskrant)

_{Dit blog bevat affiliate links naar libris.nl. Als je op deze website iets koopt, ontvang ik een kleine commissie. Het kost jou niets extra’s!}